ابوريحان، محمد بن احمد خوارزمي، از برجسته‏ترين محققان مسلمان و از بزرگ‏ترين دانشمندان ايران عهد اسلامي است. او به سال 362 هجري قمري در بيرون حوالي خوارزم چشم به جهان گشود و به همين سبب، او را «بيروني» نام نهادند. 
او از سرآمدهاي روزگار خود و داراي ابعاد مختلف علمي بود. مويد اين مطلب تعداد زياد كتاب‌ها و عمق نوشته‌هاي اين داشمند بزرگ است. او مباحث متعددي را مطرح و نظريات جديدي را ابداع كرد كه كسي قبل از او آن‏ها را بيان نكرده بود. ابوريحان بيروني در علوم متعدد، نظريه‏هاي جديدي را پايه‏گذاري كرد در پزشكي و داروشناسي به ترجمه اصطلاحات دارويي و نام‏گذاري داروها به زبان عربي و فارسي براي اولين بار از زبان يوناني پرداخت. 
 در نجوم نظريه حركت وضعي زمين، تعيين سمت قبله در شهرهاي گوناگون؛ در جغرافيا، محاسبات طول و عرض جغرافيايي شهرها و ترسيم نقشه شهرها بود. وي همچنين به  اظهار نظر در مورد زمان پيدايش عالَم، چگونگي پديد آمدن لايه سطحي زمين و تبديل درياها به خشكي پرداخت. در شيمي و كاني‏شناسي، تعيين وزن مخصوص عناصر در شيمي، به خصوص تعيين وزن مخصوص هيجده سنگ و فلز گران‏بها براي اوّلين بار از سوي او مطرح شد.

ازجمله تأليفات او "قانون مسعودي" در نجوم و جغرافيا و "آثار الباقيه" در تاريخ، آداب و عادات ملل است. از ديگر آثارش به "التفهيم"، تحقيق "ماللهند"، "اسطرلاب"، "سدس"، "تحديد"، "چگالي‌ها"، "سايه‌ها"، " وترها"، "پاتنجلي"، "قره‌الزيجات"، "قانون"، "ممرها"، "الجماهر" و "صيدنه" مي‌توان اشاره كرد.
سرانجام ابوريحان بيروني، پس از سال‏ها تلاش و كوشش در راه علم و فضيلت، در روز جمعه 2 رجب سال 440 ق در سن 78 سالگي چشم از جهان فرو بست.